2023’ten bu yana orduyla süren iç savaşın derinleştirdiği Sudan’da, Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) ekonomik gücünün büyük kısmı altın madenlerinden geliyor. Afrika’nın en büyük üçüncü altın üreticisi olan ülkede, çatışmaların merkezi haline gelen Darfur’daki madenlerin önemli bir kısmı HDK’nin elinde bulunuyor.
Sudan hükümetine göre, ülke genelinde geleneksel yöntemlerle çıkarılan altınlar her yıl yaklaşık 1 ila 2 milyar dolar gelir sağlıyor. 2024 yılında 64 tondan fazla altın üreten Sudan, bu üretimden yaklaşık 1,5 milyar dolar kazanç elde etti. Ancak bu gelirlerin büyük kısmı, merkezi yönetim yerine silahlı grupların kontrolünde kalıyor.
Cebel Amir: HDK’nin altın kalesi
Darfur’daki Cebel Amir bölgesi, Sudan’ın en zengin altın yataklarından biri olarak biliniyor. Bölge, HDK lideri Muhammed Hamdan Dagalu (Hamideti) ve güçleri için hem finansal hem de stratejik bir merkez niteliğinde.
Bir dönem Afrika’nın en büyük altın madenlerinden biri kabul edilen Cebel Amir, yıllık yaklaşık 15 ton üretim kapasitesiyle Çad, Libya ve Nijer’den binlerce göçmen işçiyi çekiyor.
Devrik Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir, madenin güvenliğini sağlama görevini HDK’ye devretmişti. Ancak kısa sürede HDK, madenin tamamını ele geçirdi ve gelirlerini tekeline aldı. Dagalu bu süreçte, Sudan’ın en zengin isimlerinden biri haline geldi.
250 milyon dolarlık anlaşma ve yeniden ele geçiriş
2019-2021 yılları arasında, ülkenin geçiş döneminde Dagalu, Cebel Amir üzerindeki imtiyazlarından vazgeçme karşılığında hükümetten 250 milyon dolarlık bir tazminat aldı. Ayrıca, HDK operasyonlarına yönelik vergi muafiyetleri de içeren bir anlaşma sağlandı.
Ancak Nisan 2023’te iç savaş başladığında, HDK yeniden harekete geçti ve Cebel Amir’i yeniden ele geçirdi. Bölgedeki üretim savaş nedeniyle azalsa da örgüt, bu kez Güney Darfur’daki Songo gibi yeni maden alanlarına yayıldı.
Kaçak ihracat ve silah tedariki
HDK’nin altın üretimini ve kaçak ihracatını kontrol ettiği, bu yolla silah tedarikini finanse ettiği belirtiliyor. Altının yasa dışı yollarla komşu ülkelere ve oradan da uluslararası pazarlara ulaştırıldığı bildiriliyor.
Sudan ordusu bazı maden bölgelerini korumaya çalışsa da, ülke genelinde altın gelirlerinin büyük kısmı HDK ve yerel milislerin elinde bulunuyor.
Birleşmiş Milletler’e göre, Sudan’daki iç savaşta on binlerce kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 15 milyon kişi ise ülke içinde veya dışında yerinden edildi. Ülke ekonomisi çökerken, altın madenleri hem savaşın finansman kaynağı hem de çatışmanın merkezine dönüşmüş durumda.
